Lifting The Exponent
Published:
全文默认 $p$ 为素数。
用 $a,b$ 代表任意整数,用 $x,y$ 代表不是 $p$ 的倍数的整数。
Lemma 0
Part 1 直接的因式分解
\[\begin{aligned} & a^n - b^n \\ =& (a-b) \sum\limits_{i=0}^{n-1} a^i b^{n-1-i} \end{aligned}\]Part 2 凑 $a-b$ 专用
\[\begin{aligned} & a^n - b^n \\ =& ((a-b) + b)^n - b^n \\ =& \sum\limits_{i=1}^n \binom n i (a-b)^i b^{n-i} \\ =& (a-b) \sum\limits_{i=1}^{n} \binom n i (a-b)^{i-1} b^{n-i} \end{aligned}\]通用的柿子
Lemma 1
若 $p^k \mid (a-b)$,则 $p^{k+1} \mid (a^p - b^p)$。
经典的特殊情况:若 $p \mid (a-b)$,则 $p^2 \mid (a^p - b^p)$。
Proof
由 Lemma 0,
\[\begin{aligned} & a^p - b^p \\ =& (a-b) \sum\limits_{i=1}^p \binom p i (a-b)^{i-1} b^{p-i} \end{aligned}\]每一项都是 $p^{k+1}$ 的倍数。
Theorem 1
若 $p \mid (a-b)$:
\[\nu_p(a^n - b^n) \ge \nu_p(a - b) + \nu_p(n)\]
Proof
令 $k = \nu_p(n)$。
给 $p^{\nu_p(a-b)} \mid a-b$ 套 $k$ 层 Lemma 1 可知 $p^{\nu_p(a-b) + k} \mid a^{p^k} - b^{p^k}$。
由于 $p^k \mid n$,可知 $a^{p^k} - b^{p^k} \mid a^n - b^n$。(把 $n$ 看成 $p^k \times m$,然后 $(a^{p^k})^m - (b^{p^k})^m$ 因式分解)
根据整除的传递性 $p^{\nu_p(a-b) + k} \mid a^n - b^n$,即 $\nu_p(a^n - b^n) \ge \nu_p(a - b) + \nu_p(n)$。
Example 1 经典老题
$n$ 是正整数,$a,b$ 是互不相等的整数,$n \mid (a^n - b^n)$。证明:$n \mid \frac {a^n - b^n} {a - b}$。
Proof
只要证 $\forall p \mid n, \nu_p(\frac {a^n - b^n} {a-b}) \ge \nu_p(n)$。
若 $p \mid a - b$,则由 Theorem 1 可知直接成立。
若 $p \nmid a - b$:$\nu_p(\frac {a^n - b^n} {a-b}) = \nu_p(a^n - b^n)$,再根据题目条件 $\nu_p(a^n - b^n) \ge \nu_p(n)$。
特殊条件下的等式
上面因为 $a,b$ 自身可能是 $p$ 的倍数,性质不好,得到的都是不等式。接下来我们换成 $x,y$,就能得到许多等式了。
(切记本文用 $x,y$ 代表 $p \nmid x, p \nmid y$,没有这个条件时可能导致定理不成立)
Lemma 2
对于 $p \nmid n$,$p \mid x-y$,有
\[\nu_p(x^n - y^n) = \nu_p(x-y)\]
Proof
\[\begin{aligned} & x^n - y^n \\ =& (x-y) \sum\limits_{i=0}^{n-1} x^i y^{n-i-1} \\ =& (x-y) \sum\limits_{i=0}^{n-1} x^i (x+kp)^{n-i-1} & k \in \mathbb Z \\ \end{aligned}\]求和算出来与 $n \times x^{n-1}$ 在 $\bmod p$ 下同余,因为 $p \nmid n$ 且 $p \nmid x$ 而不能为 $0$。
LTE
$p$ 为奇素数,$p \mid x-y$。则对于任意正整数 $n$,有
\[\nu_p(x^n - y^n) = \nu_p(x - y) + \nu_p(n)\]即
\[\nu_p\left(\frac {x^n - y^n} {x-y}\right) = \nu_p(n)\]
$p$ 为奇素数,$p \mid x+y$。则对于任意正奇数 $n$,有
\[\nu_p(x^n + y^n) = \nu_p(x + y) + \nu_p(n)\]
Proof
对于 $p \nmid n$ 的情况已经在 Lemma 2 证过了。所以接下来只关心 $p \mid n$。
\[\begin{aligned} & \frac {x^n - y^n} {x-y} \\ =& \sum\limits_{i=0}^{n-1} x^i y^{n-1-i} \\ =& \sum\limits_{i=0}^{n-1} ((x-y) + y)^i y^{n-i-1} \\ =& \sum\limits_{i=0}^{n-1} \sum\limits_{j=0}^i \binom i j (x-y)^j y^{n-j-1} \end{aligned}\]考虑 Special Case: $n=p$。
\[\begin{aligned} & \frac {x^p - y^p} {x-y} \\ =& \sum\limits_{i=0}^{p-1} \sum\limits_{j=0}^i \binom i j (x-y)^j y^{p-j-1} \end{aligned}\]当 $j \ge 2$ 时,$\binom i j (x-y)^j y^{p-j-1}$ 必为 $p^2$ 倍数,不管了。对于其余项:
\[\begin{aligned} & \sum\limits_{i=0}^{p-1} y^{p-1} + i (x-y) y^{p-2} \\ =& p \times y^{p-1} + \frac {p (p-1)} 2 (x-y) y^{p-2} \\ \equiv& p \times y^{p-1} \pmod {p^2} \end{aligned}\](在这个地方用到了 $p$ 是奇数的性质,导致了以后 $p=2$ 需要单独讨论)
这意味着 $\nu_p\left(\frac {x^n - y^n} {x-y}\right) = 1$。Special Case 证毕。
对于剩余情况,令 $n = p^a \times b$,其中 $p \nmid b$。
\[\begin{aligned} & \nu_p(x^n - y^n) \\ =& \nu_p((x^{p^a})^b - (y^{p^a})^b) \\ =& \nu_p(x^{p^a} - y^{p^a}) & \text{Lemma 2} \\ =& \nu_p((x^{p^{a-1}})^p - (y^{p^{a-1}})^p) \\ =& \nu_p(x^{p^{a-1}} - y^{p^{a-1}}) + 1 & \text{Special Case} \\ =& \nu_p(x-y) + a & \text{Mathematical induction} \end{aligned}\]证毕。
后面那个好证啊,把 $-y$ 带进上面那个 $y$ 的地方就行了。
$p=2$ Part 1
$2 \mid x - y$,对于正奇数 $n$ 有
\[\nu_2(x^n - y^n) = \nu_2(x - y)\](为 Lemma 2 的弱化)
$p=2$ Part 2
$2 \mid x - y$,对于正偶数 $n$ 有
\[\nu_2(x^n - y^n) = \nu_2(x - y) + \nu_2(x + y) + \nu_2(n) - 1\]特别地,当 $4 \mid x - y$,对于任意数 $n$ 有
\[\nu_2(x + y) = 1\] \[\nu_2(x^n - y^n) = \nu_2(x - y) + \nu_2(n)\]
Proof
令 $n = 2^a \times b$,其中 $2 \nmid b$。
\[\begin{aligned} & \nu_2(x^n - y^n) \\ =& \nu_2(x^{2^a} - y^{2^a}) & \text{Lemma 2} \\ =& \nu_2\left( (x-y)(x+y) \prod\limits_{i=1}^{a-1}(x^{2^i} + y^{2^i}) \right) \\ =& \nu_2(x-y) + \nu_2(x+y) + \sum\limits_{i=1}^{a-1}\nu_2\left(x^{2^i} + y^{2^i}\right) \\ =& \nu_2(x-y) + \nu_2(x+y) + a-1 \\ \end{aligned}\]证毕。
总结
主要用到的一些证明方法:
- Lemma 0 太好用了。
- 把 $y$ 表示成 $x + kp$,或者说使劲凑 $x-y$。
- Lemma 2 用于剔除幂次中无关的部分,最终只剩下 $p$ 的幂。
- $\nu_p$ 的性质类似对数函数,可以乘法化加法。
- 看到 $x^{2^a} - y^{2^a}$ 这个 Pattern 要能识别。
References
- 升幂引理(LTE)(初等数论五) - 知乎
- 【高联二试数论讲座】第三十一讲:素因数分析之升幂定理(LTE引理)_哔哩哔哩_bilibili
[Lifting The Exponent Brilliant Math & Science Wiki](https://brilliant.org/wiki/lifting-the-exponent/) - 升幂引理 - OI Wiki